Waarom slimme stadstoegang?

Om de leefbaarheid en veiligheid in binnensteden te verbeteren, kiezen steeds meer gemeenten voor slimme stadstoegang. Denk hierbij aan het handhaven van autoluwe gebieden, winkel en voetgangerszones en milieuzones zodat niet elk (vervuilend) voertuig meer toegang heeft tot het gebied. De stad Utrecht maakt bijvoorbeeld gebruik van dergelijke systeem voor weren autoverkeer over het Domplein en voor het handhaven van de milieuzone voor vracht- en bestelverkeer in de binnenstad. Daarbij wordt vaak gebruik gemaakt van slimme camera’s, al dan niet in combinatie met beweegbare paaltjes.

• Camera’s bieden een doeltreffende oplossing doordat ze continu, dag en nacht, ondersteuning bieden.
• Camera’s bieden flexibiliteit en overzicht: op basis van beleidsregels kan automatisch bepaald worden wie wel of geen toegang krijgt tot een gebied, zoals hulpdiensten, bewoners, laden en lossen, of zorgverkeer.

Beweegbare paaltjes zoals pollers, kunnen als fysieke barrière fungeren. Een terugkerende discussie is: wie mag er wél in, en wie niet? Hierin spelen bereikbaarheid, handhaafbaarheid, en politieke keuzes een grote rol. Transparantie en communicatie zijn essentieel om draagvlak te behouden. Om slimme stadstoegang goed te implementeren en te laten functioneren is een integrale aanpak vereist.

Wie mag erin – en wie niet?

Het bepalen wie wel en geen toegang krijgt tot een gereguleerd gebied vraagt om heldere beleidskeuzes én een robuust uitvoeringskader. Naast vaste doelgroepen zoals bewoners, hulpdiensten en bevoorradingsverkeer, ontstaat in de praktijk een waaier aan uitzonderingsverzoeken: van mantelzorgers en aannemers tot evenementenverkeer en verhuisbedrijven.

De uitzonderingen maken het eenduidig functioneren van een dergelijk systeem complex. Om dit beheersbaar te houden, is het belangrijk te werken met transparante criteria en een (geautomatiseerd) ontheffingssysteem, waarin aanvragen eenvoudig en uniform beoordeeld kunnen worden.

Ook is het belangrijk om aandacht te hebben voor de maatschappelijke zorgen. Ondernemers kunnen weerstand ervaren vanwege mogelijke beperkingen in bereikbaarheid of verminderde klandizie, terwijl bewoners zich zorgen kunnen maken over privacy bij kentekenregistratie. Daarom is duidelijke en tijdige communicatie over het doel, de werking en de bescherming van persoonsgegevens onmisbaar.

Wat vraagt het van jouw organisatie?

Het succesvol inzetten van slimme stadstoegang vereist meer dan alleen de aanschaf en plaatsing van camera’s. Er is een integrale aanpak nodig waarin aspecten vanuit meerdere afdelingen/disciplines samenkomen, denk hierbij aan: technische, juridische, organisatorische en communicatieve processen. De basis voor een dergelijk systeem wordt vaak gelegd vanuit een politieke behoefte. Het invoeren van slimme stadstoegang is een omvangrijk project dat een gestructureerde aanpak vereist. Een projectmatige werkwijze zorgt ervoor dat taken, verantwoordelijkheden en deadlines helder zijn.  Daarnaast moet er binnen alle betrokken afdelingen voldoende draagkracht zijn.

Samen kom je verder

Een succesvolle implementatie vereist nauwe samenwerking met alle belanghebbenden. Afstemming met de belanghebbenden is cruciaal om draagvlak te creëren en gezamenlijke doelen te bepalen. Hierbij betrokken zijn:

• Bewoners en ondernemers – bijvoorbeeld bewonersverenigingen die opkomen voor leefbaarheid, en winkeliersverenigingen die zich zorgen maken over bereikbaarheid en omzet.
• Leveranciers en vervoerders – zoals pakketdiensten, lokale bezorgers en groothandels die hun routes moeten aanpassen aan nieuwe toegangstijden of -regels.
• Gemeentelijke afdelingen – denk aan verkeer en mobiliteit, handhaving, vergunningverlening, communicatie, ICT en juridische zaken, die samen zorgen voor beleid, uitvoering en handhaving in samenhang.

Na implementatie blijven afdelingen zoals handhaving en het klantcontactcentrum nauw betrokken bij het dagelijkse gebruik van het systeem. Andere afdelingen worden op ad-hoc basis ingeschakeld, bijvoorbeeld voor evaluaties of aanpassingen.

Het beboeten van overtredingen, wordt uitgevoerd door het Openbaar Ministerie (OM). Dit maakt het OM een belangrijke onmisbare partner in de slimme stadstoegang. Zij toetsen niet alleen de juridische grondslag, maar stellen ook de juiste voorwaarden bij de inrichting van processen om overtredingen te verwerken.

Privacy en juridische naleving

Een belangrijk onderdeel van slimme stadstoegang middels camera’s is de naleving van privacywetgeving. De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) stelt strenge eisen aan het gebruik van camerasystemen in de openbare ruimte en de opslag van persoonsgegevens.

Zo moet bijvoorbeeld duidelijk worden aangegeven dat er met kentekencamera’s wordt gewerkt, bijvoorbeeld via bebording aan de rand van het gebied. Ook moeten kentekengegevens die niet tot een overtreding leiden, binnen een korte termijn automatisch worden verwijderd – vaak binnen 72 uur.

Verder moet het systeem goed beveiligd zijn tegen ongeautoriseerde toegang, en moet de gemeente een verwerkingsregister bijhouden waarin staat welke gegevens worden verwerkt, met welk doel en wie toegang heeft. Een privacy-impactanalyse (PIA) kan helpen om vooraf risico’s in kaart te brengen en maatregelen te treffen om deze te beperken.

Communicatie en informatievoorziening

Slimme stadstoegang raakt direct aan het dagelijks leven van bewoners, ondernemers en bezoekers. Daarom is heldere en toegankelijke communicatie van cruciaal belang. Burgers en ondernemers moeten tijdig en goed geïnformeerd worden over de werking, het doel en de praktische gevolgen van het camerasysteem. Hoe bereik je álle doelgroepen, ook bijvoorbeeld de zelfstandige klusjesman die met zijn busje een woning komt verbouwen, of de beddenleverancier die op tijd een levering moet doen in het autoluwe gebied?

Het gemeentelijk klantcontactcentrum speelt hierin een sleutelrol: medewerkers moeten goed zijn voorbereid om vragen te beantwoorden, uitzonderingssituaties te herkennen en klachten professioneel af te handelen.

Is slimme stadstoegang iets voor jouw gemeente?

Vraag jij je als gemeente ook af of slimme stadstoegang geschikt is voor jouw (binnen)stad?
Met onze ervaring in de begeleiding ervan  én onze technische expertise helpen we graag om de juiste keuzes te maken en slimme stadstoegang succesvol te realiseren. Meer weten? Neem contact op met Ronny.

Tot slot

Slimme stadstoegang door camerahandhaving is een krachtig – maar ook complex - instrument om de leefbaarheid, veiligheid en duurzaamheid in steden te verbeteren. Het vraagt om een integrale aanpak waarin samenwerking, privacybescherming, heldere communicatie en een solide operationele inrichting centraal staan. Door deze aspecten goed te organiseren, draagt camerahandhaving bij aan een gezondere en prettigere leefomgeving in uw gemeente.